دوره والدگری مبتنی بر ارزش

اگر پدر یا مادر هستید، حتماً بسیار برایتان پیش آمده است که در برخورد با کودکان‌تان دچار چالش شوید. حتماً رفتارهایی را از جانب خودتان در ذهنتان هست که در درست‌بودن آنها، شک داشته باشید یا موقعیت‌هایی را که انتخابِ رفتارِ درست، برایتان دشوار بوده است. ممکن است بخواهید رفتارهایتان را با کودکتان براساس متر و معیارهایی بررسی و ارزیابی کنید. برای مثال، تصور کنید که بعد از یک روز سخت کاری، حوالی عصر، از محل کار خسته به خانه برگشته‌اید و تصور خواب در خانه، ذهنتان را به خودش مشغول کرده است. همان زمان که به خانه می‌رسید، فرزندتان از شما می‌خواهد که او را به پارک ببرید و با او بازی کنید. در چنین شرایطی، بهترین رفتار چیست؟ بهتر است خستگی‌تان را فراموش کنید یا درخواست کودکتان را؟ چطور می‌توان بهترین رفتار را در این شرایط با کودک تشخیص داد؟

مثالی که گفته شد، نمونه‌ی بسیار کوچکی درباره‌ی این چالش‌ها در رفتار با کودکان است. برای رفعِ این چالش‌ها و درکِ مشکلات والدین، معمولا کارگاه و دوره‌های بسیاری وجود دارد. بسیاری از این دوره‌ها مشکل اصلی را رفتارِ کودک یا رفتارِ والدین می‌دانند و به همین دلیل تلاش می‌کنند تا راه‌حل‌هایی برای رفعِ آنها ارائه دهند. گاه می‌خواهند رفتارِ کودک را تغییر دهند یا به والدین تاکتیک‌هایی را برای اصلاح شیوه‌ی والدگری آموزش دهند. فرضِ این دوره‌ها بیشتر بر این است که مشکلات والدین و کودکان، به‌ دلیل کمبود مهارت والدین برای تغییر رفتار کودک است و اگر این مهارت‌ها را آموزش ببینند، دیگر مشکلی میان آنها و فرزندشان وجود ندارد. اما واقعیت کمی پیچیده‌تر از اینهاست. استفاده از مهارت‌های والدگری بسیار مهم است؛ اما تنها بخشی از تصویر کلی رابطه‌ی پدر و مادر و کودک است. در این رفتارهایی که والدین در تعامل با کودکان‌شان به کار می‌برند، حلقه‌ی گمشده‌ای وجود دارد.

هرکدام از ما به‌عنوان والد، برای فرزندان‌مان آرزوهایی داریم. آرزوهایی که می‌خواهیم در مراحل رشدکردن فرزندانمان محقق شوند. همچنین می‌خواهیم در تحقق این آرزوها، نقش پررنگی داشته باشیم؛ مخصوصا زمانی که فرزندان‌مان کودک هستند و والدین نقش پررنگی در رشد آن دوره دارند. ریشه‌ی این آرزوها از کجاست؟ آیا آنچه را که از فرزندان می‌خواهیم، خودِ ما زندگی می‌کنیم؟ اصلاً چه چیزی باعث می‌شود که برای بچه‌هایمان آرزوهایی داشته باشیم؟ آیا خودمان واقعاً می‌دانیم که چه می‌خواهیم؟

تجربه نشان می‌دهد که شیوه‌ی ارتباط برقرار‌کردن والدین با کودکان، کاملاً به درک خودِ والدین از موقعیت بستگی دارد. بخشی از رفتارهای مشکل‌ساز و دشوار با کودکان، مرتبط با احساسات و افکاری است که والدین به موقعیت‌های مختلف دارند. شاید حواسمان نباشد؛ اما ما به‌عنوان والدین دائماً در حال ارزیابی کودک، خودمان و نحوه‌ی والدگری‌مان هستیم. بنابراین کنترل احساسات و افکار ما در رفتار با کودکان‌مان بسیار مهم است. البته باید گفت که آگاهی والدین نسبت به اثر احساسات و افکار آنها در رفتارشان با کودکان، به ‌تنهایی کلید حل مسئله و بهبود رابطه‌شان با کودک نیست. درواقع زمانی ما می‌توانیم حلقه‌ی گمشده را پیدا کنیم که به احساسات و افکارمان اگاهی داشته باشیم و با درنظرگرفتن ارزش‌های‌مان برای کودکان، وارد عمل شویم و با آن‌ها تعامل کنیم. ما به‌عنوان والدین، مستقل از اینکه چه ارزشی را در والدگری خود دنبال می‌کنیم یا برای کودکمان چه چیزهایی را آرزو می‌کنیم، احساسات و افکاری هم داریم که با آگاهی و پذیرش آنها، می‌توانیم عملکردمان را در راستای ارزش‌هایی که برایمان مطلوب‌اند، ساماندهی کنیم.

والدگری مبتنی بر ارزش یا برای کودکم چه می خواهم، نام دوره ای است که در آن از ارزش های بنیادین زندگی می شنویم. ارزش هایی که برای هر کدام از ما تعریف شخصی دارند اما در عین معنای فردی داشتن، برای همه ما ارزشند.

به عنوان والد، از این جنس ارزش، برای کودکانمان و برای آینده شان در ذهنمان تجسم می کنیم. ولی آیا به راستی می دانیم که چه می خواهیم؟ آیا آنچه برای کودک مان می خواهیم، خود ما آن را زندگی می کنیم؟ مسیر والدگری مبتنی بر ارزش چگونه می تواند تصویر والدگری و ارزش های ما برای کودکمان را مشخص کند؟

در این گفتگو با ابزار شفافیت، شنیدن و ذهن‌آگاهی چیدمانی از ارزش هایمان را تصویر می کنیم تا راهنمایی بر مسیر والدگریمان باشد.