معارفه دوره مهارت‌های تسهیلگری 140109

این دوره چه‌طور به من در تسهیلگر بودن کمک می‌کند؟

در سه زمینه: راهبری خویشتن، استادی تعامل، طراحی و اجرای مؤثر نشست.

اصلی‌ترین وظیفه یک تسهیلگر این است که مطمئن باشد روی صندلی‌اش همیشه یک تسهیلگر نشسته است. یعنی ممکن است تسهیلگر میان جلسه‌ای باشد و یکی از شرکت‌کنندگان شیوه او را زیر سوال ببرد، یا اصلا با او دعوا کند. در آن لحظه در ذهن تسهیلگر چه می‌گذرد؟ او این صحبت‌ها را چگونه می‌شنود و بهشان معنا می‌دهد؟ اگر پیش خود این گفتگو را شروع کند که «حالا نشونت می‌دم کار کی درسته…»، ادامه جلسه چه‌طور پیش خواهد رفت؟ اگر خودش را سرزنش کند و در ذهنش بگوید «بفرما… دیدی یه جلسه ساده رو هم نمی‌تونی اداره کنی…» شرکت‌کننده‌ها چه دستاوردی از آن جلسه خواهند داشت؟ اما اگر عوض این‌ها تسهیلگری روی صندلی نشسته باشد که ذهن‌آگاه و عاشق فضای امن ابراز است، گفتگویی خارق‌العاده از پس این موقعیت شکل خواهد گرفت و همه از بودن در این فضا نیرومند خواهند بود.

راهبری خویشتن اولین گام در مسیر تسهیلگری است. تسهیلگر پیش از هر چیز باید رابطه سازنده‌ای با خودش ایجاد کند. باید راهبری‌اش دست خودش باشد. تسهیلگر وقتی بتواند گفتگوی مؤثری درباره خودش خلق کند، می‌تواند در بین شرکت‌کنندگان و داخل یک سازمان هم گفتگویی کارآمد بسازد. وقتی رابطه‌اش با خودش نیرومند است می‌تواند هر کجا که رفت، به قول‌هایش در جایگاه یک تسهیلگر عمل کند. و همه این‌ها از مسیر راهبری خویشتن به‌دست می‌آید.

دنیای تسهیلگری دنیای تعامل موثر است. بعد از رابطه با خویشتن، یک تسهیلگر باید بتواند رابطه‌ای سازنده و نیرومند با دیگران ایجاد کند. اما چه تعاملی سازنده است؟ چه‌طور می‌توان فضایی از درک و همدلی ساخت؟ چه‌طور می‌توان فضایی امن ایجاد کرد تا همه افراد به راحتی در آن خودشان را ابراز کنند؟ چه‌طور باید در تک‌تک لحظات با تمام شرکت‌کنندگان مرتبط شد؟ در لحظات بحرانی که مثلا فردی با دیگری گفتگویی مخرب آغاز کرده، چه‌طور می‌توان ارتباطی ایجاد کرد تا فارغ از موضوع گفتگو، این تعارض با همدلی و درک متقابل برطرف شود؟ 

اما این‌ها به‌خودی خود تضمین‌کننده یک نشست کارآمد نیستند. توانایی طراحی درست یک نشست، هیچ ارتباطی با توانمندی‌های دیگر فرد ندارد. شما در هر جایگاه و با هر توانمندی در تعامل با دیگران یا راهبری خودتان که باشید، طراحی نشست نیاز به یادگیری و تمرین دارد. اما طراحی چه المان‌هایی دارد؟ منِ تسهیلگر چه‌طور باید نشست را شروع کنم و پایان دهم؟ حرف‌های کلیدی‌ام را با چه تنوع و در چه ریتمی بگویم تا مخاطب بیشترین بهره را بگیرد؟ تمایز انتقال محتوا و تحویل محتوا چیست؟ رابطه من با محتوا چه تأثیری در تحویل آن دارد؟ فرآیند تحویل محتوا قبل، حین و پس از نشست چیست؟ و چه‌طور باید تحویل محتوا و اثربخشی نشست را پایش کرد؟

طراحی و اجرای مؤثر نشست، سومین گام این دوره است. همه افراد بعد از گذراندن گام اول و دوم با یک پروژه و موضوع شخصی – چه یک نشست درون‌سازمانی، چه یک دورهمی خانوادگی – وارد این مرحله می‌شوند. در این گام هر شخص با حمایت تسهیلگر دوره و با در نظر گرفتن اصول یادگیری بزرگسال، قدم‌به‌قدم حول موضوع مدنظرش نشستی طراحی می‌کند و با اجرای بخشی از پروژه و گرفتن بازخوردهای مداوم، از ارائه درست و دریافت کامل موضوع توسط مخاطب مطمئن می‌شود.